هزاران سال است که بشر از روغن زیتون لذّت برده و آن را تحسین می‌کند. هُومر آن را «طلای مایع» و بُقراط به عنوان پدر علم پزشکی «شفادهندۀ بزرگ» نامید. هنوز هم روغن زیتون ترکیبی بسیار ارزشمند است که در سرتاسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زیتون حاوی بیش از ۳۰ درصد روغن است. مشابه با یونانیان باستان، روغن زیتون از خرد کردن میوۀ آن تهیه می‌شود. روغن زیتون فرابکر به روغنی گفته می‌شود که به شکل دستی و بدون افزودن مواد شیمیایی یا حرارت دهی به دست می‌آید. زمانی که در استخراج روغن از حرارت دهی و یا افزودن ترکیبات شیمیایی استفاده شود، برخی از مواد مغذی آن شامل آنتی‌اکسیدان‌ها (معروف به پُلی فنول ها) از دست خواهند رفت.
روغن زیتون بخش اصلی از اُلگوی غذای مدیترانه‌ای است که محققان می‌گویند برای سلامتی قلب مفید است. از این روغن بیشتر در تزئین کننده‌های سالاد، چاشنی‌ها و سس‌ها استفاده می‌شود. همچنین، پاشش قطراتی از روغن زیتون می‌تواند باعث طعم دلپذیر نهایی در بسیاری از غذاها شود.
ارزش تغذیه‌ای
یک قاشق سوپ خوری از روغن زیتون شامل:
- کالری: ۱۲۶
- پروتئین: ۰ گرم
- چربی: ۱۴ گرم
- کربوهیدرات: ۰ گرم
- فیبر: ۰ گرم
- قند: ۰ گرم
روغن زیتون منبع مناسبی از دو ویتامین (E) و (K) به شمار می‌رود.
مزایای بالقوۀ روغن زیتون برای سلامتی
متخصصان، اُلگوی غذایی مدیترانه‌ای را به عنوان یکی از سالم‌ترین روش‌های تغذیه می‌دانند. محققان سعی بر تعیین بخش‌های مؤثر بر مزایای سلامت بخش در این اُلگوی غذایی کرده‌اند. بخش زیادی از آن متعلق به میوه و سبزیجات است. ولی مطالعات همچنین نشان داده که قسمتی از چنین فوایدی احتمالاً ناشی از مصرف روغن زیتون به جای چربی‌های سالم به میزان کمتر است.
سلامت قلب
روغن زیتون نوعی اسید چرب تک زنجیرۀ غیراشباع است که گاهی به آن اسید چرب MUFA هم گفته می‌شود. پژوهشگران دریافتند که اسیدهای چرب تک زنجیرۀ غیراشباع در اُلگوی غذای مصرفی منجر به کاهش کلسترول تام (کُل) و لیپوپروتئین با چگالی کم به عنوان «کُلسترول مضر» خواهد شد. پلی فنل موجود در روغن زیتون می‌تواند مسئول چنین اثر کاهشی باشد.
سلامت مغز
اینگونه به نظر می‌رسد که روغن زیتون مانع از بروز اختلال‌های شناختی خفیف می‌شود. شرکت کننده‌ها در یک مطالعه تحت تیمار با رژیم غذایی مدیترانه‌ای حاوی روغن زیتون، رژیم غذایی مدیترانه‌ای شامل آجیل و یا رژیم غذایی کم‌چرب قرار گرفتند. گروه تحت تیمار با روغن زیتون بعد از ۵/۶ سال، کم‌ترین نوع از آشفتگی یا اختلال تفکر را از خود نشان داد.
سلامت عروق
یک مطالعه نشان داد که روغن زیتون اثر مثبتی بر سیستم عروقی شامل رگ‌های خونی منتقل کنندۀ خون در بدن داشت. نتایج حاصل از دو گروه مصرف کنندۀ اُلگوی غذای مدیترانه‌ای با رژیم غذایی کم‌چرب مطابقت داشت. افراد تحت رژیم غذایی مدیترانه‌ای، روزانه حداقل ۴ قاشق سوپ خوری روغن زیتون مصرف می‌کردند. نتایج بهتری از آزمایشات چندین معیار سلامت عروق در این دسته از افراد بعد از یک سال مشاهده شد. هرچند که مطالعۀ متفاوت دیگری نشان داد که جایگزینی روغن زیتون در رژیم غذایی مدیترانه‌ای با روغن کُلزا اثر مثبتی بر عملکرد عروقی از خود بجای می‌گذارد. پژوهش‌های بیشتر در راستای شناخت از مزایای بالقوۀ روغن زیتون بر سلامت عروق ضروری است.
پیشگیری از دیابت
رژیم غذایی مدیترانه‌ای حاوی روغن زیتون می‌تواند باعث پیشگیری از ابتلا به دیابت شود. در یک مطالعۀ گروهی، موارد جدید کمتری از ابتلا به دیابت در گروه مصرف کنندۀ روغن زیتون در مقایسه با دو گروه دیگر گزارش شد.
پیشگیری از سرطان
مطالعات متعددی نشان داده که خطر ابتلا به سرطان در اشخاص مصرف کنندۀ رژیم غذایی حاوی مقادیر زیادی از روغن زیتون کاهش خواهد یافت. بهترین شواهد به دست آمده از چنین پژوهش هایی مربوط به پیشگیری از سرطان پستان و سرطان دستگاه گوارش بود. شواهد مربوط به ابتلا به سایر سرطان‌ها قطعی نبود. روغن زیتون حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی است که قادر به حفاظت از بدن در مقابل برخی از سرطان‌ها خواهد بود.
توصیه می شود بخوانید: نحوه مصرف روغن زیتون برای یبوست
خطرات احتمالی روغن زیتون
همۀ اشخاص از فواید روغن زیتون بهره مند نخواهند شد. این خطرات بهداشتی را در زمان مصرف روغن زیتون در نظر بگیرید:
چاقی
روغن زیتون، ترکیبی غذایی با کالری زیاد است که قادر به تسهیل در روند چاقی اشخاص بوده که به عنوان افرادی با شاخص تودۀ بدنی ۳۰ یا بیشتر شناخته می‌شوند. چاقی خطرات متعددی برای سلامتی در پِی خواهد داشت. کاهش چربی حتی مصرف روغن زیتون در برخی از اشخاص می‌تواند که به عنوان راهکاری مناسب‌تر در حفظ سلامتی آن‌ها به شمار رود.
مصرف بیش از حد
مصرف بیش از حد روغن زیتون می‌تواند که برای هرکَسی می تواند از مضرات روغن زیتون باشد. به خاطر داشته باشید که تنها یک قاشق سوپ خوری از این روغن در هر وعده مصرف نمایید. مزیّت‌های اُلگوی مصرف غذای مدیترانه‌ای نه فقط از روغن زیتون بلکه از عوامل متعددی نشأت می‌گیرد. این نوع از اُلگوی غذایی شامل حجم زیادی از ماهی و غذاهای دریایی، غنی از میوه‌ها و سبزیجات و شامل مقادیر کمی از گوشت قرمز است.
اضافه کردن روغن زیتون به عادات غذایی کنونی به معنای داشتن اُلگوی سالمی از مصرف غذا نیست. شما ممکن است که نیاز به تغییرات بیشتری در روش مصرف غذای خود در جهت رسیدن به حداکثر مزایای سلامتی در رژیم غذای مدیترانه‌ای داشته باشید.
منبع: webmd